Svijet
08.11.2021.
15:53
Financial Times o BiH: SAD i Evropa su saučesnici u sumornoj politici podjela
Izvor: N1
0
Foto: canva
Vijeće sigurnosti UN-a je prošle sedmice produžilo za godinu dana mandat mirovnih snaga u Bosni i Hercegovini predvođenih EU. U toj nesretnoj, podijeljenoj zemlji tenzije su porasle tako brzo da bi jednoglasno glasanje Vijeća moglo izgledati dobrodošao primjer saradnje između zapadnih zemalja, Rusije i Kine, piše ugledni Financial Times.
To nije ništa od toga. To je poraz zapadne diplomatije i još jedan ekser u lijes Dejtonskog mirovnog sporazuma kojim je okončan bosanski rat 1992-95, najnasilniji sukob u Evropi od Drugog svjetskog rata. To pokazuje da zapadnim vladama nedostaje politička volja da se zauzmu za svoje vrijednosti i uspostave svoj autoritet čak i u problematičnom dijelu Evrope gdje SAD, EU i NATO generalno drže prednost od sredine 1990-ih.
BIH NIJE JEDINA
Bosna i Hercegovina nije jedini primjer. U Gruziji , Moldaviji i Ukrajini , tri zemlje koje se prostiru preko nestabilne granice između zapada i Rusije, SAD i Evropljani teško mogu oblikovati događaje. U stvari, ova trojka je rasparčana država, čije je pojmovno teritorijalno jedinstvo obesmišljeno otcepljenim regionima koje podržava Rusija .
Je li Bosna i Hercegovina, čija su politika i institucije zamrznute duž etničkih linija od 1990-ih, osuđena da ide istim putem? Otvoreni rat je malo vjerovatan. Podmuklije su prijetnje otcjepljenjem od bosanskih Srba — koji su, uz Bošnjake i bosanske Hrvate, jedna od tri zajednice u državi.
Glasanje u Vijeću sigurnosti je loš znak jer su se, u zamjenu za rusko i kineskI pristanak, zapadne sile složile da iz rezolucije UN-a isključe svako spominjanje Ureda visokog predstavnika u Sarajevu. Ovaj naizgled mali detalj bio je, u stvari, značajno odstupanje od dugogodišnje diplomatske pozicije zapada. To je ustupak za koji bi mogli platiti visoku cijenu.
Ured visokog predstavnika je važan jer je zadužen za poštivanje Dejtonskog sporazuma i zaštitu jedinstva Bosne od ekstremnih nacionalista i secesionista. Nosilac funkcije, koji je uvijek bio Evropljanin , provodi civilne aspekte mirovnog rješenja. Prvi visoki predstavnici energično su obavljali svoje dužnosti, razriješivši oko 140 bosanskih zvaničnika , uključujući ministre, sudije, državne službenike i izabrane političare koji su smatrani prijetnjom po Dejton.
Političkom autoritetu visokog predstavnika ne može, a da ne naškodi to što zapadne vlade više ne osjećaju potrebu da insistiraju na spominjanju ureda u vitalnoj rezoluciji UN-a. To signalizira secesionistima bosanskih Srba da Zapad gubi interes za rigoroznu primjenu sporazuma iz 1995. godine. Lideri bosanskih Srba , koji su uvijek u potrazi za uništenjem Daytona, žele ukidanje ureda visokog predstavnika. Isto tako i Rusija .
Kristijan Šmit , bivši ministar njemačke vlade, preuzeo je ulogu visokog predstavnika u avgustu. Ali ni bosanski Srbi ni Rusija ne priznaju njegovo imenovanje. U svom prvom izvještaju, Schmidt je upozorio da se Bosna i Hercegovina suočava sa “najvećom egzistencijalnom prijetnjom u poslijeratnom periodu” i da su nedavne akcije bosanskih Srba “ravne secesiji bez njenog proglašenja”.
Ali nekada snažna odbrana Dejtona od strane Zapada ustupa mjesto iscrpljenosti svadljivim nacionalizmima Bosne i Hercegovine. Zapadne diplomate se čak poigravaju sa izbornim reformama koje bi konsolidovale moć etnički zasnovanih političkih stranaka.
Dayton je bio dvosmislena nagodba. Okončalo je trogodišnje užasno nasilje i obećalo pomirenje. Ali to je također pomoglo učvršćivanju lokalnih političkih elita koje dijele plijen moći po etničkim linijama. Daleko od smirivanja tenzija, saučesništvo zapada u sumornoj politici etničke podjele jednostavno će stvoriti probleme za budućnost.