Ove do sada nepoznate istorijske činjenice donosi knjiga arheologa Marka Aleksića "Srpske zemlje pre Nemanjića".

O Srbima prije Nemanjića vrlo se malo zna, pa je srpska istorija od 7. do 10. vijeka stalni predmet različitih nagađanja, a najveći problem je mali broj sačuvanih pisanih izvora. Međutim, arheološka istraživanja posljednjih decenija u zemljama koje okružuju Srbiju raspliću veo tajne.

Knez Višeslav je Srbin iz doba prije Nemanjića

Aleksićevo djelo donosi ta saznanja i prije svega razotkriva jednu od najvećih zabluda koja je vezana za najpoznatiji artefakt za koji se tvrdi da je pronađen na prostoru današnje Dalmacije, piše "Sputnjik".

Poslije brojnih falsifikovanja, naučnici su otkrili da kamena krstionica sa urezanim natpisom u kome se pominje knez Višeslav, sa kraja 8. vijeka, definitivno nije pripadala hrvatskom knezu.

Po ljepoti i kvalitetu izrade, izuzetan i u svijetu, najpoznatiji primjer slavenske umjetnosti tog vremena pripadao je srpskom vladaru, jer najnovija istraživanja pokazuju da hrvatski Knez Višeslav - nije postojao.

"Radi se o osetljivom pitanju, zato sam se trudio da izložim sva nova otkrića koja su za mene bila neobična, da budem iskren i šokantna, zapravo potresna. Jer, radi se o našoj baštini, baštini naše zajednice, srpskog, mog naroda koja je tako bila zapostavljena. Retki su takvi primeri da se zapostavi jedan spomenik tako velikog značaja, radi se možda o spomeniku koji je više od jednog stoleća bio najznačajniji kulturni predmet koji svedoči o stepenu civilizacijskog razvoja među svim Slovenima", kaže Aleksić za "Sputnjik".

Prva srpska vladarska palata

Pored otkrića vezanog za krstionicu kneza Višeslava, Aleksić otkriva još jednu do sada nepoznatu činjenicu. U mjestu Breza, u široj okolini današnjeg Sarajeva, pronađeni su ostaci prve srpske vladarske palate, takođe iz druge polovine 8. vijeka.

"Građevina ima jednu ceremonijalnu dvoranu, sa apsidom koja je zavarala starije istraživače. Orijentisana je sever- jug, što znači da nije u pitanju crkva kako se ranije mislilo. To je solidna, kvalitetna gradnja pravilne orijentacije, dakle, nije u pitanju greška. Takođe, ima i druge osobine svetovne, upravne građevine. I pokretni arheološki nalazi koji su tu pronađeni takođe ukazuju na to", ističe ovaj arheolog.

Palata je najstariji takav primjer u čitavom slovenskom svetu, a da bi potvrdio njenu autentičnost, autor je naveo analogije iz drugih dijelova Evrope gdje su pronađene ovakve građevine.

Nema interesovanja za istraživanje

Aleksića ne čudi što srpska stručna javnost ne zna za ova otkrića, jer ne postoji gotovo nikakvo interesovanje da se dalje istražuje čak i prvi srpski knez Dervan, koji je vodio Srbe tri vijeka prije Nemanjića.

Podaci o njemu nalaze se u Fredegarovj hronici, najvažnijem izvor za istoriju Franačke države i susjednih naroda u 7. vijeku. Dervan je ratovao u oblasti polablja, na granici franačkog kraljevstva i slovenskog svijeta, podsjeća Aleksić.

"Posle bitke kod Vogastizburga 631. godine Srbi su se pod knezom Dervanom priključuju Samovom savezu. Zanimljivo je da Fredegar navodi da su Srbi do tada dugo vremena bili pod vlašću Franaka. To je konkretan podatak koji pokazuje da su Srbi u toj ekspanziji Slovena na Zapad bili predvodnici", ističe on.

Srpski mentalitet izdržao

On naglašava i važnost činjenice da Srbi pod pod jakom franačkom vlašću nisu izgubili svoj identitet. Srpski narod se od tada mnogo promijenio, ali postoje i mnogi primjeri da su narodi nestali, a kamoli da su promijenili svoj karakter, prirodu i mentalitet, a naš mentalitet je izdržao sve, kaže.

"Možemo da kažemo da je istorijsko obeležje našeg naroda to što je živeo na granici. Samim tim, on je imao izrazito vojničku ulogu, kakvu je imao i u franačkom kraljevstvu. Ono je na granicama imalo vazalne narode koji su imali vojnu ulogu. Ako bolje pogledamo, čitava naša istorija je obeležena granicama i borbom", kaže.

Dakle, Srbi su na krajnjem zapadu tadašnjeg slovenskog svijeta bili na čelu ekspanzije Slovena, a zanimljiva je i činjenica da su, kada su došli na Balkan, išli na krajnji jug slovenskog svijeta i prvo se naselili u oblasti Soluna. Najviše tragova ostavili su na prostoru antičke Dalmacije koja se protezala od Bara do Istre, a na sjeveru čak do Dunava.

Film o Srbima prije Nemanjića

Na pitanje da li bi knjigu ustupio kao osnovu za scenario filma o srpskim vladarima, po ugledu na potez Hrvatske koja je izdvojila veliki novac za serijal o hrvatskim kraljevima, aleksić je odgovorio:

"Naravno da bi vrlo rado pomogao, to je nacionalno pitanje i zato time treba da se bave nacionalne ustanove. One moraju da preuzmu istinsku i pravu odgovornost, da shvate i razumeju značaj kulture, istorije, civilizacije, da je to kapitalni interes jednog društva, a ne politika i ekonomija koje služe kulturi. Pogledajmo danas naše najveće vladare iz doba Nemanjića, u vreme političkog raspada, bilo je očigledno da će pasti pod Turke, oni su upravo tada stvarali najveće kulturne vrednosti kojima se mi danas ponosimo", zaključuje Aleksić.

On po prvi put na jednom mjestu donosi i detalje sa brojnih arheoloških nalazišta u regionu koji govore o svakodnevnom životu Slovena koji su bili ratnici, ali i porodični ljudi, njihove zajednice su bile jako vezane. Donosi podatke i ilustracije o njihovim kućama, posuđu, ishrani i nakitu, ali i kada su zapravo primili Hrišćanstvo.