Slučaj Gotovine zaprijetio je da cijelu modernu hrvatsku istoriju podijeli na dva crna dijela doba ustaške države, saradnje sa Hitlerom i genocida nad Srbima, Jevrejima i Romima i na doba nezavisnosti devedesetih godina prošlog vijeka, koja je ostvarena brutalnim etničkim čišćenjem-

Da je Gotovini ostala na snazi prvostepena presuda, Hrvatska bi bila zemlja koja je dva puta nastajala na zločinu.

Zato je hrvatska vlast, uz “sadejstvo” cijelog društva, izdašne materijalne resurse i presudnu pomoć američkog faktora, koji je imao veliki uticaj na Haški sud, izdejstvovala oslobađanje Gotovine /čitaj: oprala je svoju biografiju/.

Ali, zašto je običan film o ustaškim zločinima izazvao toliku uzbunu /koja se ogledala u posrednom saniranju štete preko trećih lica/ kada je i do sada bilo mnogo dokumentarnog materijala o Jasenovcu i drugim stratištima Srba, a i nekoliko igranih filmova je snimljeno o temi ustaškog genocida /prevashodno ih je radio Lordan Zafranović/?

Sve dok je vladalo uvjerenje da će ovaj film biti regionalna priča, kao što je to slučaj sa 90 odsto filmova sa prostora bivše Jugoslavije, da će po običaju “skoknuti” do nekog evropskog festivala gdje će biti prikazan u propratnom pogramu i nakon toga završiti na televiziji za, recimo, novogodišnji program – nikakve posebne otrovne strelice nisu odapinjane.

Ali, objava da je “Daru iz Jasenovca” uzeo američki distributer “Studio 101”, da iza njega stoje ozbiljni jevrejski krugovi, potvrda da će film biti prikazan u bioskopima širom SAD i svijeta, te na kraju upućen na niz instituta koji se bave Holokaustom – potpuno je promijenila njegovu percepciju u klerikalnim i desnim krugovima Hrvatske, koji su veoma moćni.

Pošto javno negiranje genocida u Nezavisnoj Državi Hrvatskoj /NDH/ i sukob sa jevrejskim institucijama koje su veoma osjetljive na takvo ponašanje nije dolazilo u obzir, pribjeglo se receptu oprobanom “milion puta” od ratnih devedesetih godina.

Krenulo se oprobanim receptom – optuži Srbe da lažu i izmišljaju genocid u NDH, a s druge strane /kad se baš mora/ priznaj da su u Jasenovcu ubijani samo Jevreji. Te poruke trebaju da prenesu ličnosti koje, naizgled, nemaju ništa sa Hrvatskom ili nekada zaraćenim stranama u regionu, a i nisu iz političkih krugova, piše Nenad Tadić za Srnu.

Rečeno-učinjeno, uslijedili su već poznati tekstovi u “Varajetiju” i “Los Anđeles Tajmsu” – u prvom se ne negiraju zločini u Jasenovcu već se kaže da je sve istina, ali da je film propaganda /?!/, a u drugom se ide još dalje i optužuje režiser Predrag Antonijević da želi da “umetne” Srbe kao žrtve u Jasenovcu, u kome su, navodno, ubijani samo Jevreji.

Odakle potiču ove teze? Iz “pameti” američkih filmskih kritičara koji noću, valjda, ne mogu da spavaju od brige za imidž Katoličke crkve u Hrvatskoj ili za opšti imidž Hrvata – koje bi mogao da naruši jedan film?

Svako ko čita ovaj tekst naći će odgovor ako uđe u nekoliko vodećih desničarskih portala u Hrvatskoj ili je nekada pažljivije pročitao saopštenja i stavove “Glasa Koncila” o dešavanjima u NDH.

Nije čak ni važno da li ćete “naletjeti” na današnje ili na tekstove starije više godina jer je suština identična onoj koju su svoje dvije teze saželi autori tekstova u “Varajetiju” i “Los Anđeles tajmsu”.

Denuncijacija filma kao “istorijskog falsifikata”, uz obavezni narativ da su Srbi najveći zločinci iz ratova devedesetih godina, odrađeni su iz druge ruke tako da vlasnici ovih antisrpskih teza ne budu uopšte uvučeni u raspravu, već da u svemu učestvuju tako što će samo prebrojavati “loše kritike” tog srpskog “propagandnog filma”.

Ali, ovaj kratkorajni uspjeh pomućen je činjenicom da film i dalje ima jaku distribuciju i da će biti prikazan u /pre/više zemalja i institucija, što sve skupa ponovo na sto vraća slučaj ustaške NDH i njenih u svijetu malo poznatih morbidnih i masovnih zločina koji odavno leže pokriveni prašinom u istorijskim ladicama.

Tako se slučaj Gotovine i potpuna sanacija štete neće ponoviti kada je riječ o “Dari iz Jasenovca”, a sve to posljedično stavlja znak pitanja iznad najvećeg razloga za brigu klerikalnih i brojnih desnih krugova u Hrvatskoj – proglašavanja Alojzija Stepinca za sveca.

“Dara iz Jasenovca” sa velikom distribucijom na raznim kontinentima i medijskom pompom koja prati ovaj film nikako nije prijatna tim krugovima u situaciji kada je papa Franjo stavio do znanja da neće Stepinca proglasiti svecem.

Neizbježno pominjanje Stepinčeve uloge u dešavanjima u NDH neminovno je u slučaju bilo kakvih rasprava o filmu, koje, opet, vode u rasprave o prirodi ustaškog zločinačkog režima.

Tačnije, to može da dovede do izlaska priče o Stepincu iz kruga domaćih vjerskih komisija i internacionalizuje raspravu o njemu.

I to je jedan od najjačih motiva koji su klerikalne krugove u Hrvatskoj nagnali da se posredno, ali žustro, angažuju protiv filma i udare “ispod pojasa” potomke pobijenih u Jasenovcu.

Naivnost srpskih autošovinista koji su se upecali na već izlizanu frazu da ne treba gledati u prošlost, osim ako nije riječ o ratovima iz devedesetih godina prošlog vijeka, nije dovoljna da zaista ugrozi efekat koji bi “Dara iz Jasenovca” mogla da izazove u narednom periodu.

Pogotovo ako se trend takvih filmova nastavi poput najavljene “Djece Kozare” Lordana Zafranovića.

Priča o mračnom i morbidnom svijetu NDH puštena je iz boce i teško se može vratiti u nju sa par mučnih i brutalnih “recenzija” američkih mejnstrim medija koje liče na verbalno zlostavljanje davno pobijenih ljudi.

Činjenica da “Dara iz Jasenovca” neće potonuti u anonimnost ili “igrati samo jedno ljeto”, već da bi mogla da izazove kreativni efekat i inspiriše cijeli niz srpskih umjetnika da /o/stave svoj doprinos na odru hiljada mučki pobijenih Dara – značajnija je od bilo kakve filmske nagrade.